Jan Paweł II (łac. Ioannes Paulus II), właśc. Karol Józef Wojtyła
(ur. 18 maja 1920 w Wadowicach, zm. 2 kwietnia 2005 w Watykanie)
– sługa Boży Kościoła katolickiego, polski duchowny katolicki,
arcybiskup krakowski, kardynał, od 16 października 1978 do 2 kwietnia 2005 - papież.
Poeta i poliglota, a także aktor, dramaturg i pedagog.
Jako filozof - fenomenolog, przedstawiciel personalizmu chrześcijańskiego.
Człowiek Roku 1994 magazynu Time.
Karol Wojtyła urodził się w Wadowicach jako drugi syn Karola Wojtyły i Emilii z
Kaczorowskich. Ród Wojtyłów wywodzi się z Czańca koło Kęt i Lipnika (obecnie dzielnica Bielska-Białej).
Ród Kaczorowskich pochodzi z Michałowa k. Szczebrzeszyna.
Karol Wojtyła ochrzczony został dnia 20 czerwca 1920 roku przez księdza Franciszka Żaka,
kapelana wojskowego. Rodzicami chrzestnymi Karola Wojtyły byli Józef Kuczmierczyk, szwagier Emilii Wojtyły,
i jej siostra, Maria Wiadrowska. Rodzice nadali imię Karolowi na cześć ostatniego cesarza
Austrii bł. Karola Habsburga.
Rodzina Wojtyłów żyła skromnie. Jedynym źródłem utrzymania była pensja ojca – wojskowego
urzędnika w Powiatowej Komendzie Uzupełnień w stopniu porucznika. Matka pracowała dorywczo
jako szwaczka. Edmund, brat Karola, po ukończeniu wadowickiego gimnazjum studiował medycynę
w Krakowie i został lekarzem. Wojtyłowie mieli jeszcze jedno dziecko - Olgę, która zmarła po urodzeniu.
W dzieciństwie Karola nazywano najczęściej zdrobnieniem imienia – Lolek. Był chłopcem bardzo
utalentowanym i wysportowanym. Regularnie grał w piłkę nożną oraz jeździł na nartach.
Bardzo ważnym elementem życia Karola były wycieczki krajoznawcze, a także spacery po okolicy
Wadowic. W większości wycieczek towarzyszył mu ojciec.
Jego matka zmarła 13 kwietnia 1929 roku, w wieku 45 lat. Trzy lata później, w 1932 r.,
zmarł na szkarlatynę w wieku 26 lat brat Edmund. Chorobą zaraził się od swojej pacjentki w szpitalu w Bielsku.
Od września 1930 roku, po zdaniu egzaminów wstępnych, Karol Wojtyła rozpoczął
naukę w 8-letnim Państwowym Gimnazjum Męskim im. Marcina Wadowity w Wadowicach. Nie miał żadnych
problemów z nauką. Już w tym wieku, według jego katechetów, wyróżniała go także ogromna wiara.
W pierwszej klasie ks. Kazimierz Figlewicz zachęcił go do przystąpienia do kółka ministranckiego,
którego stał się prezesem. Katecheta ten miał znaczny wpływ na rozwój duchowy młodego Karola Wojtyły.
Podczas nauki w gimnazjum Karol zainteresował się teatrem - występował w przedstawieniach
Kółka Teatralnego stworzonego przez polonistów z wadowickich gimnazjów: żeńskiego im. Michaliny
Mościckiej i męskiego im. Marcina Wadowity.
Studia
14 maja 1938 Karol Wojtyła zakończył naukę w gimnazjum otrzymując świadectwo maturalne
z oceną celującą, która umożliwiała podjęcie studiów na większości uczelni bez egzaminów
wstępnych. Karol Wojtyła wybrał studia polonistyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu
Jagiellońskiego. Studia rozpoczął w październiku 1938 roku.
W pierwszym roku studiów Karol przeprowadził się wraz z ojcem do rodzinnego domu
matki przy ul. Tynieckiej 10 w Krakowie. Czas od października 1938 do lutego 1941 roku
to okres wytężonej nauki Karola na studiach, spotkań grupy literackiej, a także tworzenia
własnej poezji.
Dnia 18 lutego 1941 roku po długiej chorobie zmarł ojciec Karola.
W 1942 i 1943, jako reprezentant krakowskiej społeczności akademickiej, udawał się
do Częstochowy, by odnowić śluby jasnogórskie.
Wojna odebrała Karolowi Wojtyle możliwość kontynuowania studiów, zaczął więc pracować
jako pracownik fizyczny w zakładach chemicznych Solvay. Początkowo od jesieni 1940 przez rok
w kamieniołomie w Zakrzówku, a potem w oczyszczalni sody w Borku Fałęckim.
W tym okresie Karol związał się też z polityczno-wojskową katolicką organizacją podziemną Unia,
która starała się między innymi ochraniać zagrożonych Żydów.
Jesienią roku 1941 Karol wraz z przyjaciółmi założył Teatr Rapsodyczny, który swoje pierwsze
przedstawienie wystawił 1 listopada 1941. Rozstanie Wojtyły z teatrem nastąpiło nagle w roku
1942, gdy postanowił on studiować teologię i wstąpił do tajnego Metropolitalnego Seminarium
Duchownego w Krakowie gdzie 1 listopada 1946 otrzymał święcenia kapłańskie.
W tym samym czasie rozpoczął w konspiracji studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu
Jagiellońskiego. W okresie od kwietnia 1945 do sierpnia 1946 roku Karol Wojtyła pracował
na uczelni jako asystent i prowadził seminaria z historii dogmatu.
Kapłaństwo
16 listopada 1946 roku alumn Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Krakowie Karol
Wojtyła został subdiakonem, a tydzień później diakonem. Już 1 listopada 1946 roku kardynał
Adam Stefan Sapieha wyświęcił Karola Wojtyłę na księdza. 2 listopada jako neoprezbiter
odprawił Mszę św. prymicyjną w krypcie św. Leonarda w katedrze na Wawelu. 15 listopada Karol
Wojtyła wraz z klerykiem Stanisławem Starowieyskim poprzez Paryż wyjechał do Rzymu,
aby kontynuować studia na uczelni Instituto Internazionale Angelicum
(obecnie Papieski Uniwersytet w Rzymie). Przez okres studiów zamieszkiwał w Kolegium Belgijskim,
gdzie poznał wielu duchownych z krajów frankofońskich oraz z USA.
W 1948 roku ukończył studia z dyplomem summa cum laude.
Pod kierunkiem wytrawnego teologa, dominikanina Reginalda Garrigou-Lagrange'a
napisał pracę doktorską pt. Zagadnienia wiary u świętego Jana od Krzyża,
jednak z powodu braku funduszy na wydanie jej drukiem nie uzyskał stopnia doktorskiego.
Tytuł ten został mu przyznany dopiero w Polsce.
W lipcu 1948 roku, na okres 7 miesięcy Karol Wojtyła został skierowany do pracy w parafii
Niegowić, gdzie spełniał zadania wikarego i katechety. Od tego momentu rozpoczął się
dla młodego księdza okres wycieczek i podróży z młodzieżą po Polsce. Wolny czas zawsze
starał się spędzać z chłopcami i dziewczętami na łonie natury. W marcu 1949 roku Karol
Wojtyła został przeniesiony do parafii św. Floriana w Krakowie. Tam też założył mieszany
chorał gregoriański. Nadal często wyprawiał się na wycieczki z młodzieżą. Podczas wielu
wycieczek ksiądz Wojtyła starał się zmylić ówczesną milicję i dlatego zdejmował sutannę
i kazał nazywać się "wujkiem".
W roku 1951 po śmierci kardynała Sapiehy, Karol Wojtyła został skierowany na urlop w celu
ukończenia pracy habilitacyjnej. W tym okresie dużo uwagi poświęcił także pracy publicystycznej.
Pisał wiele m.in. na temat chrześcijańskiej etyki seksualizmu. Dnia 12 grudnia 1953
jego praca Ocena możliwości oparcia etyki chrześcijańskiej na założeniach systemu Maxa Schelera
została przyjęta jednogłośnie przez Radę Wydziału Teologicznego UJ, jednak Wojtyła
nie uzyskał habilitacji z powodu odmowy Ministerstwa Oświaty.
Karol Wojtyła powrócił do przerwanych obowiązków. Wykładał m.in. w seminariach diecezji:
krakowskiej, katowickiej i częstochowskiej (mieściły się one wszystkie w Krakowie) oraz
na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Jego wykłady obejmowały głównie teologię moralną
i etykę małżeńską.
Biskup i kardynał
W roku 1958 Karol Wojtyła został mianowany biskupem tytularnym Ombrii, a także biskupem
pomocniczym Krakowa. Konsekracji biskupiej ks. Karola Wojtyły dokonał 28 września 1958
w katedrze na Wawelu metropolita krakowski i lwowski, arcybiskup Eugeniusz Baziak. W
spółkonsekratorami byli biskupi Franciszek Jop i Bolesław Kominek. W 1962 roku został
krajowym duszpasterzem środowisk twórczych i inteligencji. Na okres biskupstwa Karola
Wojtyły przypadły także obrady Soboru Watykańskiego II, w których aktywnie uczestniczył.
Już w tym okresie Karol Wojtyła bardzo dużo czasu poświęcał na podróże zagraniczne w celach
ewangelizacyjnych i religijnych.
30 grudnia 1963, półtora roku po śmierci swego poprzednika, arcybiskupa Eugeniusza Baziaka,
Karol Wojtyła został mianowany arcybiskupem metropolitą krakowskim. Podczas konsystorza
26 czerwca 1967 został nominowany kardynałem. 29 czerwca 1967 roku otrzymał w Kaplicy
Sykstyńskiej od papieża Pawła VI czerwony biret, a jego kościołem tytularnym stał się
kościół św. Cezarego Męczennika na Palatynie.
Na zwołanym po śmierci Jana Pawła I drugim konklawe w roku 1978 Wojtyła został wybrany
na papieża i przybrał imię Jana Pawła II. Wynik wyboru ogłoszono 16 października o 16:16.
Od 14 marca 2004 roku pontyfikat Jana Pawła II jest uznawany za najdłuższy,
po pontyfikacie Świętego Piotra oraz bł. Piusa IX. Był papieżem przez 26
i pół roku (9666 dni). Długość jego pontyfikatu podkreśla także kontrast
z papiestwem jego poprzednika – Jana Pawła I – który papieżem był jedynie 33 dni.
Jan Paweł II beatyfikował i kanonizował o wiele więcej osób niż jakikolwiek
poprzedni papież. Według danych na październik 2004 r. ogłosił on błogosławionymi
w sumie 1340 osób. To, czy kanonizował więcej świętych, niż wszyscy poprzedni papieże razem wzięci,
jest trudne do dowiedzenia, ponieważ wiele zapisów wczesnych kanonizacji jest
niekompletnych, zaginionych lub niedokładnych.
Podczas swego pontyfikatu Jan Paweł II powołał więcej kardynałów, niż którykolwiek z jego
poprzedników. Na dziewięciu konsystorzach papież kreował kardynałami 231 duchownych katolickich.
W 1989 roku Jan Paweł II otrzymał, wyjątkowo jako jedyny laureat, nagrodę Wiktora
przyznawaną przez Akademię Telewizyjną (Wiktory 1989).
Osobistym sekretarzem Jana Pawła II przez cały pontyfikat był arcybiskup Stanisław Dziwisz
Polak - papież
Jan Paweł II był pierwszym papieżem z Polski, jak również pierwszym po 455 latach biskupem Rzymu,
nie będącym Włochem. Wielokrotnie sam przywoływał spełnione proroctwo Juliusza Słowackiego
z wiersza "Słowiański papież". Wybór na głowę Kościoła osoby z kraju socjalistycznego
wpłynął znacząco na wydarzenia w Europie wschodniej i Azji w latach 80. XX wieku.
Papież jest także honorowym obywatelem wielu polskich miast.
Zamach na Jana Pawła II
W dniu 13 maja 1981, podczas audiencji generalnej na Placu św. Piotra w Rzymie o godzinie 17:19,
Jan Paweł II został postrzelony przez tureckiego zamachowca Mehmeta Ali Agcę w brzuch oraz rękę.
Ranny papież osunął się w ramiona stojącego za nim sekretarza Dziwisza. Ochrona przewiozła
Jana Pawła II do kliniki Gemelli, gdzie papieża poddano bardzo ciężkiej sześciogodzinnej
operacji. Do pełni zdrowia jednak nigdy nie wrócił. Papież wierzył, że swoje ocalenie
zawdzięczał wstawiennictwu Matki Bożej. Wyraził to słowami: Jedna ręka strzelała,
a inna kierowała kulę.
Wierni dostrzegli pewien związek. Zamach miał miejsce 13 maja, podobnie jak pierwsze
objawienie Matki Boskiej w Fátimie w roku 1917. Jan Paweł II spędził na rehabilitacji
w szpitalu 22 dni. Potem wielokrotnie cierpiał z powodu różnorodnych dolegliwości
będących następstwem postrzału. Papież nigdy nie ukrywał swoich niedomagań przed wiernymi,
ukazując wszystkim oblicze zwykłego człowieka poddanego cierpieniu.
W marcu 2006 komisja śledcza włoskiego parlamentu powołana dla ustalenia odpowiedzialności
obywateli włoskich podejrzanych o współpracę z KGB, ustaliła bezsprzecznie, że rozkaz zabicia
papieża wydał osobiście I sekretarz KC KPZR Leonid Breżniew, a zatwierdziło Biuro Polityczne
m. in. Michaił Gorbaczow. Ali Agca działał na zlecenie bułgarskiej służby bezpieczeństwa,
której działania miało inspirować radzieckie KGB. Badania archiwów ujawniły, że istniała szansa
na udaremnienie zamachu. Niestety sygnały ostrzegawcze przekazane przez amerykańską CIA zostały
zlekceważone. Po zamachu otoczenie papieża wprowadziło specjalne środki bezpieczeństwa
(m. in. papamobile został odpowiednio opancerzony).
Podróże
Charakterystycznym elementem pontyfikatu Jana Pawła II były liczne podróże zagraniczne.
Odbył ich 104, odwiedzając wszystkie zamieszkane kontynenty. W wielu miejscach,
które odwiedził Jan Paweł II, nigdy przedtem nie postawił stopy żaden papież. Był m.in.
pierwszym papieżem, który odwiedził Wielką Brytanię (od roku 1534 Kościół Anglii nie uznaje
władzy zwierzchniej Stolicy Apostolskiej). Mimo wielu zabiegów nie udało mu się jednak odbyć
pielgrzymki do Rosji, prawdopodobnie ze względu na niechęć ze strony patriarchatu moskiewskiego,
który zarzuca Watykanowi prozelityzm.
Jan Paweł II jako papież odwiedził m.in. Polskę (8 razy), USA (7 razy), Francję (7 razy).
Podróże apostolskie do Polski:
I pielgrzymka (2–10 czerwca 1979)
II pielgrzymka (16–23 czerwca 1983)
III pielgrzymka (8–14 czerwca 1987)
IV pielgrzymka (1–9 czerwca, 13–20 sierpnia 1991)
V pielgrzymka (22 maja 1995)
VI pielgrzymka (31 maja–10 czerwca 1997)
VII pielgrzymka (5–17 czerwca 1999)
VIII pielgrzymka (16–19 sierpnia 2002)
Papież a wyznawcy judaizmu
Jan Paweł II wygłosił wiele przemówień i napisał dużą ilość listów na temat stosunku
chrześcijan do społeczności żydowskiej. Skupił się nie tylko na tragedii holocaustu,
ale również na aspektach teologicznych w relacjach między chrześcijaństwem a Narodem Wybranym,
rozwijając i wprowadzając w praktykę myśl zaistniałą w dokumencie soborowym Nostra Aetate.
Wedle watykanistów, należy widzieć w tej papieskiej wrażliwości echa jego przeżyć sprzed
II wojny światowej i zwłaszcza z czasów wojennych. Potępił antysemityzm, który nazwał nie do
pogodzenia z chrześcijaństwem. W okresie Wielkiego Jubileuszu roku 2000 dokonał historycznego
wyznania win Kościoła – w tym win względem Żydów.
Ważnymi etapami pojednawczymi były:
wizyta w Wielkiej Synagodze w Rzymie 13 kwietnia 1986 roku – pierwsza papieska
wizyta w synagodze praktycznie od początku chrześcijaństwa,
pielgrzymka do Ziemi Świętej (20-26 marca 2000), w czasie której modlił się przed Ścianą Płaczu.
Ekumenizm i stosunki międzyreligijne
Wiele czasu poświęcił budowie jedności pomiędzy Kościołami chrześcijańskimi. Sam podkreślał
także ważność ekumenizmu w jego pontyfikacie, m.in. w encyklice Redemptor hominis:
nigdy nie przestanę tego podkreślać i będę popierał każdy wysiłek podejmowany w tym
kierunku na wszystkich płaszczyznach, w których spotkamy naszych braci chrześcijan.
Jan Paweł II wielką wagę przywiązywał do stosunków z ludźmi innej wiary, nie tylko
w ramach chrześcijaństwa, ale także członków innych religii i ateistów. W 1999r.
papież ucałował Koran przywieziony w prezencie przez muzułmańskich duchownych.
Osobiście uczestniczył we wspólnym trwaniu w modlitwie w Asyżu przedstawicieli
kilkudziesięciu religii światowych.
Zwyczaje Jana Pawła II
Za pontyfikatu Jana Pawła II, dzięki samemu papieżowi, nastąpiły ogromne zmiany
w Watykanie, a także w postrzeganiu osoby papieża przez społeczność
zarówno katolicką jak i pozostałych chrześcijan oraz wyznawców innych religii.
Zaraz po swoim wyborze na Stolicę Apostolską Jan Paweł II nie pozwolił prymasowi
Wyszyńskiemu uklęknąć przed sobą. Pierwsze przemówienie wygłosił po włosku, a więc
w języku narodu, do jakiego przemawiał. Do tej pory przyjęte było, że papież zawsze swoje
pierwsze przemówienie wygłasza po łacinie. To był dopiero początek wielkich zmian.
Należą do nich:
Wprawdzie już począwszy od Jana XXIII papiestwo zaczęło rezygnować z niektórych
elementów ceremoniału, jednakże dopiero Jan Paweł II zniwelował większość barier,
przyjmując postawę papieża bliskiego wszystkim ludziom, papieża-apostoła. Nie zmieniło się
to nawet po zamachu.
Papież młodych
Jan Paweł II chętnie spotykał się z młodymi ludźmi i poświęcał im dużo uwagi. Na spotkanie
w Rzymie 31 marca 1985 roku, który ONZ ogłosiło Międzynarodowym Rokiem Młodzieży,
napisał list apostolski na temat roli młodości jako okresu szczególnego kształtowania
drogi życia, a 20 grudnia zapoczątkował tradycję Światowych Dni Młodzieży. Odtąd co roku
przygotowywał orędzie skierowane do młodych, które stawało się tematem tego międzynarodowego
spotkania, organizowanego w różnych miejscach świata (np. w Polsce w Częstochowie w 1991 roku).
Jan Paweł II od początku lat 90. cierpiał na postępującą chorobę Parkinsona. Mimo licznych
spekulacji i sugestii ustąpienia z funkcji, które nasilały się w mediach zwłaszcza
podczas kolejnych pobytów papieża w szpitalu, pełnił ją aż do śmierci. W lipcu 1992 przeszedł
operację w celu usunięcia guza nowotworowego na jelicie grubym. Jego długoletnie
zmagania z chorobą i starością były osobistym przykładem głoszonych na ten temat
poglądów, w których podkreślał godność ludzkiego cierpienia i odnosił je do męki Chrystusa.
13 maja 1992 papież ustanowił nawet Światowy Dzień Chorego.
Nagłe pogorszenie stanu zdrowia papieża rozpoczęło się 1 lutego 2005. Przez ostatnie
dwa miesiące życia Jan Paweł II wiele dni spędził w szpitalu i nie udzielał się
publicznie. Przeszedł grypę oraz zabieg tracheotomii, wykonany z powodu niewydolności
oddechowej. W czwartek 31 marca tuż po godzinie 11, gdy Jan Paweł II udał się do swej
prywatnej kaplicy, wystąpiły u niego silne dreszcze, ze wzrostem temperatury ciała do 39,6°C.
Był to początek wstrząsu septycznego połączonego z zapaścią sercowo-naczyniową. Czynnikiem
wywołującym była infekcja dróg moczowych w osłabionym chorobą Parkinsona i niewydolnością
oddechową organizmie.
Uszanowano wolę papieża, który chciał pozostać w domu. Podczas mszy przy jego łożu,
którą Jan Paweł II koncelebrował z przymkniętymi oczyma, kardynał Marian Jaworski
udzielił mu sakramentu namaszczenia. 2 kwietnia, w dniu śmierci, o godzinie 7.30 rano, papież
zaczął tracić przytomność, a późnym porankiem przyjął jeszcze watykańskiego sekretarza
stanu kardynała Angelo Sodano. Później tego samego dnia doszło do gwałtownego
wzrostu temperatury. Około godziny 15.30 bardzo słabym głosem papież powiedział:
"Pozwólcie mi iść do domu Ojca". O godzinie 19 wszedł w stan śpiączki, a monitor wykazał
postępujący zanik funkcji życiowych. Osobisty papieski lekarz Renato Buzzonetti stwierdził
śmierć Jana Pawła II o godzinie 21.37, ale elektrokardiograf wyłączono dopiero po 20 minutach
od tej chwili. Zmarł 2 kwietnia 2005 po zakończeniu Apelu Jasnogórskiego, w pierwszą sobotę
miesiąca i wigilię Święta Miłosierdzia Bożego, w 9666. dniu swojego pontyfikatu. W ciągu ostatnich
dwóch dni życia nieustannie towarzyszyli mu wierni z całego świata, śledząc na bieżąco
wiadomości dochodzące z Watykanu.
7 kwietnia 2005 opublikowany został testament Jana Pawła II.
Pogrzeb
Pogrzeb Jana Pawła II odbył się w piątek 8 kwietnia 2005 r. Trumnę z prostych desek
z drewna cyprysowego (symbolu nieśmiertelności) ustawiono wprost na rozłożonym
na bruku placu św. Piotra dywanie. Mszy świętej koncelebrowanej przez kolegium kardynalskie
i patriarchów katolickich Kościołów wschodnich przewodniczył dziekan kolegium,
kardynał Joseph Ratzinger (11 dni później wybrano go na nowego papieża - Benedykta XVI).
Uczestniczyło w niej na placu św. Piotra ok. 300 tysięcy wiernych oraz 200 prezydentów
i premierów, a także przedstawiciele wszystkich wyznań świata, w tym duchowni islamscy
i żydowscy. Wielu zgromadzonych na uroczystości ludzi miało ze sobą transparenty
z włoskim napisem santo subito ("święty natychmiast"). W całym Rzymie przed
ekranami rozstawionymi w wielu miejscach miasta zgromadziło się 5 mln. ludzi,
w tym ok. 1,5 mln. Polaków.
Po zakończeniu nabożeństwa żałobnego, w asyście tylko duchownych z najbliższego
otoczenia, papież został pochowany w podziemiach bazyliki św. Piotra na Watykanie,
w krypcie Jana XXIII, beatyfikowanego w 2000 roku. Prosty grobowiec o głębokości 1,7 m,
przykryty marmurową płytą z napisem "Ioannes Paulus II 16 X 1978 - 2 IV 2005",
jest spełnieniem zapisu z testamentu, który mówił o "prostym grobie w ziemi".
Grobowiec Jana Pawła II znajduje się w krypcie w pobliżu miejsca, gdzie według tradycji
znajduje się grobowiec św. Piotra.
Procesji z trumną przewodniczył kardynał kamerling, Eduardo Martinez Somalo.
W Grotach Watykańskich trumnę złożono w drugiej, cynkowej, którą szczelnie zalutowano,
a tę w trzeciej, wykonanej z drewna orzechowego. Do trumny został włożony woreczek
z medalami wybitymi w czasie pontyfikatu Jana Pawła II oraz umieszczony w ołowianym
pojemniku akt, który zawiera najważniejsze fakty z okresu jego pontyfikatu.
Trumny zostały opatrzone watykańskimi pieczęciami. W złożeniu trumny uczestniczyli
jedynie najbliżsi współpracownicy papieża, arcybiskupi Stanisław Dziwisz i Piero Marini.
Jan Paweł II Wielki
Po śmierci papieża, wielu duchownych przedstawicieli Watykanu, a także wielu
wiernych oraz w mass mediach zaczęto dodawać mu nowy przydomek nazywając
go Janem Pawłem Wielkim. Tylko trzech papieży w historii Kościoła katolickiego
nosiło taki przydomek (papież Leon I, Mikołaj I i Grzegorz I).
Przydomek ten pojawił się po raz pierwszy w homilii wygłoszonej przez kardynała
Angelo Sodano w czasie żałobnej mszy na placu św. Piotra w niedzielę 3 kwietnia 2005
(nazajutrz po śmierci Jana Pawła II) oraz w publikacjach Tygodnika Powszechnego.
Również nowy papież, Benedykt XVI, rozpoczął swoje wystąpienie od słów:
"Po wielkim papieżu Janie Pawle II...". Wyraz temu daje często,
kiedy wspomina swojego poprzednika.
Następca Jana Pawła II
Następcę Jana Pawła II konklawe wybrało 19 kwietnia 2005. Został nim jeden
z najbliższych współpracowników zmarłego papieża, niemiecki kardynał Joseph Ratzinger,
który przyjął imię Benedykta XVI.
13 maja 2005 papież Benedykt XVI zezwolił na natychmiastowe rozpoczęcie procesu
beatyfikacyjnego Jana Pawła II, udzielając dyspensy od pięcioletniego okresu oczekiwania
od śmierci kandydata, jaki jest wymagany przez prawo kanoniczne. Od momentu
zezwolenia na rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego Janowi Pawłowi II przysługuje
tytuł Sługi Bożego. Formalne proces rozpoczął się 28 czerwca 2005 kiedy zaprzysiężeni
zostali członkowie trybunału beatyfikacyjnego. Postulatorem procesu został polski ksiądz Sławomir Oder.
2 kwietnia 2007 zakończyła się faza diecezjalna procesu. Wszystkie akta zostały przekazane
do watykańskiej Kongregacji ds. kanonizacyjnych. 19 grudnia 2009 papież Benedykt XVI podpisał dekret o heroiczności cnót Jana Pawła II.
Podczas przygotowań do procesu beatyfikacyjnego dwie osoby zeznały, że Jan Paweł II regularnie się biczował w akcie pokuty za grzechy. Zeznała tak polska zakonnica Tobiana Sobótka z zakonu Najświętszego Serca Jezusowego, której spisane zeznania odnalazła komisja analizująca życie papieża przed beatyfikacją i kanonizacją. Te doniesienia potwierdził także były papieski sekretarz z lat 80., pochodzący z Konga biskup Emery Kabongo, który stwierdził także m.in., że papież karał się w szczególności zaraz przed wyświęcaniem biskupów i kapłanów. Rzecznik prasowy Watykanu nie skomentował tych informacji, tłumacząc, że wszystkie dokumenty są utajnione do czasu ukończenia ostatecznego raportu.
1 maja 2011 ok. godz. 10:40 nastąpiła beatyfikacja Jana Pawła II podczas uroczystej Mszy Świętej na placu św. Piotra w Rzymie.
"Spełniając pragnienie naszego brata Agostino kardynała Valliniego, naszego wikariusza generalnego dla diecezji Rzymu, wielu innych braci w episkopacie oraz licznych wiernych, po zasięgnięciu opinii Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych naszą władzą apostolską zgadzamy się, aby Czcigodny Sługa Boży Jan Paweł II, papież, od tej chwili nazywany był błogosławionym, a jego święto obchodzone mogło być w miejscach i zgodnie z regułami ustalonymi przez prawo 22 października każdego roku. W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego" - wygłosił formułę beatyfikacji papież Benedykt XVI. Na placu św. Piotra w Rzymie zapanowała euforia po ogłoszeniu Jana Pawła II błogosławionym i odsłonięciu jego portretu. Wierni bili brawo i krzyczeli "Giovanni Paulo!".
Nabożeństwo prowadził papież Benedykt XVI, a uczestniczyło w nim wiele zagranicznych delegacji. Polskę reprezentował prezydent Bronisław Komorowski wraz z małżonką, wśród obecnych na placu byli również prezydenci: Włoch Giorgio Napolitano, Meksyku Felipe Calderon, Bośni Bakir Izetbegović, Albanii Bamir Topi, Estonii Toomas Hendrik Ilves, Beninu Thomas Yayi Boni. We włoskiej delegacji obecny był również premier Silvio Berlusconi oraz przewodniczący obu izb parlamentu. Belgię reprezentowała rodzina królewska - król Albert II z królową Paolą, Francję - premier Francois Fillon, Litwę - premier Andrius Kubilius, Stany Zjednoczone reprezentował ambasador. Liczba wiernych uczestniczących w nabożeństwie jest szacowana przez włoską policję na milion osób, w tym kilkadziesiąt tysięcy polaków.
Benedykt XVI ogłosił oficjalnie że dniem wspomnienia liturgicznego bł. Jana Pawła II będzie 22 października - data inauguracji pontyfikatu w 1978.
Relikwiarz zawierający krew papieża wniosła francuska zakonnica Marie Simon-Pierre Normand, według Kościoła uzdrowiona za wstawiennictwem błogosławionego.
Jan Paweł II podczas swojej posługi zdobył wielkie uznanie na całym świecie, ale niektóre
poglądy głoszone przez niego wywołały wyraźną krytykę. Różne środowiska spoglądały na
poczynania papieża Polaka z odmiennych perspektyw, co często prowadziło do formułowania
sprzecznych zarzutów wobec nauczania kolejnego następcy na stolicy Piotrowej.
Niektórzy konserwatyści widzieli w papieżu modernistę podważającego odwieczne tradycje Kościoła.
Nie mogli mu darować wspierania ekumenizmu oraz szerokiego otwarcia Kościoła katolickiego na inne religie.
Jednak najgłośniejsza była krytyka z jaką Jan Paweł II spotkał się ze strony przedstawicieli
ruchów laickich. Stosunek papieża do kapłaństwa kobiet stał się podstawą krytyki pochodzącej
ze środowiska feministycznego. Wśród organizacji walczących z pandemią HIV kontrowersje
budziły wypowiedzi papieża Polaka dotyczące zakazu stosowania wszystkich metod antykoncepcji
oprócz metod naturalnych.
Wewnątrz kościoła Jan Paweł II spotkał się z krytyką ze strony zwolenników zniesienia
celibatu księży. Poważnym zarzutem wobec papieża stało się oskarżenie o niewłaściwe traktowanie
przypadków pedofilii pośród kapłanów. W Polsce niektórzy biskupi dostrzegli płytki stosunek rodaków
do jego nauczania. Według krytyków zdolności medialne Jana Pawła II pozwalały mu na dotarcie do mas,
ale ujemną stroną powszechnego uwielbienia dla papieża Polaka był nierzadko brak refleksji
nad słowami, które wypowiadał.
Papież ten był również bardzo negatywnie nastawiony do teologii wyzwolenia
jako nie w pełni zgodnej z wiarą katolicką. Często nie ograniczał się tylko do krytyki,
ale okazywał wręcz niechęć do tego nurtu, potępił go podczas pielgrzymki do Meksyku w roku 1979.
Z tego też powodu powstał konflikt między Janem Pawłem II a arcybiskupem Oscarem Romero z Salwadoru.
Karol Wojtyła jako poeta był najpierw zafascynowany Biblią i renesansem, o czym świadczy
młodzieńczy zbiór wierszy (wydany po latach) "Renesansowy psałterz", nawiązujący
do Jana Kochanowskiego. Potem przedmiotem trwałej fascynacji stał się romantyzm,
zwłaszcza Juliusz Słowacki oraz Cyprian Kamil Norwid. Swoje wczesne utwory publikował
od roku 1950 w prasie katolickiej pod pseudonimami literackimi Andrzej Jawień,
AJ i Piotr Jasień, a po 1961 roku - Stanisław Andrzej Gruda. Był wieloletnim współpracownikiem
"Tygodnika Powszechnego".
Wojtyła uprawiał lirykę refleksyjną, precyzyjną i powściągliwą stylistycznie, często wizyjną.
Współtworzy ona polską poezję metafizyczną. Dwa nieduże poematy "Pieśń o Bogu ukrytym" oraz
"Pieśń o blasku wody" skupiają się wokół doświadczeń wewnętrznych człowieka w jego obcowaniu z naturą,
tajemnicą bytu, a w końcu z Bogiem. Utwór "Myśl" jest przestrzenią dziwną to niemal filozoficzna
analiza ludzkich aktów poznawczych, w tym fenomenu intelektu jako daru (po latach temat powróci
w encyklice Fides et ratio). Poemat Kamieniołom rozważa moc osoby ludzkiej, jej pracę, budowanie
wspólnoty z naturą i ludźmi (temat niewątpliwie nawiązuje do Norwida, a później podejmie go
książka Osoba i czyn). Rozwija te myśli obszerny, z pogranicza poezji i prozy poetyckiej,
utwór Wigilia wielkanocna 1966, z mistycznym motywem rozmowy z Bogiem, z tematem cierpienia
i natury, wreszcie z finalną wizją ziemi jako świętej więzi człowieka i przyrody, co jest
obrzędem ukazującym światło Boga.
Działalność artystyczna (wcześniej aktorstwo, później twórczość literacka) zakończyła się
z chwilą jego wyboru na papieża. Wyjątkiem jest jednak wydany 6 marca 2003
"Tryptyk rzymski", który sygnował już jako Jan Paweł II, poemat przyjęty z entuzjazmem
przez czytelników i krytykę.
Teatr
Z teatrem Karol Wojtyła zetknął się już w gimnazjum w Wadowicach, gdzie brał udział jako
aktor w przedstawieniach szkolnych. Swoje zainteresowania teatralne traktował bardzo
poważnie, a na kształtowanie jego osobowości jako artysty miał największy wpływ jego mistrz,
reżyser teatralny Mieczysław Kotlarczyk. Brał udział w stworzonym jesienią roku 1941
przez Kotlarczyka Teatrze Słowa (później nazywany Teatrem Rapsodycznym). W 1942, ku rozczarowaniu
Kotlarczyka, Wojtyła zrezygnował z kariery artystycznej i postanowił studiować teologię
w tajnym Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Krakowie, a potem na konspiracyjnym
Wydziale Teologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Mimo że Karol Wojtyła w latach 40. wybrał drogę kapłaństwa, nie zerwał swoich związków z teatrem
- był dramaturgiem i krytykiem teatralnym. W swoim dorobku ma kilka dzieł teatralnych
(Hiob, Jeremiasz - oba z 1940), a uważa się, że jedna ze sztuk o tematyce
starotestamentowej zaginęła w czasie wojny.
Sztuka Brat naszego Boga została zainspirowana postacią żyjącego na przełomie XIX i XX
wieku Adama Chmielowskiego. Chmielowski, malarz i teoretyk sztuki, stał się założycielem
zgromadzenia albertynów, i zajmował się w Krakowie pomocą biednym, upośledzonym i chorym.
W roku 1989 Adam Chmielowski został przez Jana Pawła II kanonizowany.
Najbardziej znana jest sztuka z 1960 roku pod tytułem Przed sklepem jubilera. Traktuje ona
o miłości i małżeństwie w obliczu miłości Boga do ludzi.
Znane dramaty Karola Wojtyły: